Die land het in die afgelope paar maande progressief in ’n toestand van feitlik totale anargie verval. Statistiese gegewens toon dat daar net hierdie jaar reeds sowat 3 000 voorvalle van onrus landswyd was – dit sluit in stakings, padblokkades, betogings, die verminking van blankes se diere en die plundering en verwoesting van blankes se besighede en eiendomme.
Intussen kom nuwe brandpunte steeds daagliks nog by. Net in Port Elizabeth woed op die oomblik ses protesaksies. Die polisie is daar, maar het nie die vermoë om die situasies te hanteer óf onder beheer te kry nie; soms wil dit voorkom of hulle verkies om dit nie te doen nie; soos in die geval van Coligny waar hulle passief staan en toekyk het terwyl medeswartes blanke boere se huise afbrand.
Dan is dit ook opvallend dat Dingaan Zuma tot dusvêr die aftakeling van die land woordeloos vanuit sy Nkandla-landgoed gade slaan; want van sy kant het daar nog nie boe of ba gekom nie, nêrens eers ’n woord van vermaning of selfs net ’n versoek dat die geweld gestaak moet word nie.
Hoekom? Maak dit nie vir hom saak nie? Gee hy nie omdat alles na die hoenders gaan nie? Of weet hy ook dalk dat sy Kusitiese broers net soos die luiperd nie van vel of aard kan verander nie en dat daar geen salf aan hulle te smeer is nie?
Dit het nou egter aan die lig gekom dat daar ’n meer sinistere rede vir sy volgehoue stilswye is. Volgens een van ons bronne is dit omdat hyself die ‘drywer’ van hierdie oplaaiende vernietiging is. Hy het dit beplan, die lont aangesteek en nou beskou hy elke nuwe opstand as ’n bedekte seën, want dit trek nie net die aandag van sy eie spektakels en onvermoë af nie, hy hoef nou nie meer daagliks na die bose refrein “Zuma Must Fall!” te luister nie. Boonop bevorder hierdie toenemende chaos die heimlike plan wat hy in die mou voer.
Op die oog af lyk dit of die verbete aanslae om hom van sy troon te stoot, hom in die minste pla nie.
Want tot dusvêr het hy dit met die grootste gemak negeer en gesystap. Ons het hom daaroor sien grinnik, hoor lippe klap; hy het ons gekoggel met sy onnosele hê-hê-laggie, met ’n ligte skouerswaai of selfs ’n vinnige danspassie.
Hoekom? Die antwoord is iets wat ons geruime tyd al vermoed: Hy wag totdat die uitkringende anargie breekpunt bereik, voordat hy sy troefkaart sal speel en krygswet afkondig — die burgery word onder beheer geplaas van die weermag en polisie, en dié sal sy posisie beveilig en ook verseker dat hy ongehinderd regeer ‘totdat Jesus kom’.
Soos reeds gesê, is die polisie se optrede tydens anargie vanuit die lokasies van so ’n aard dat dit lyk of die wil om dit te beheer en die orde in die land te herstel, glad nie meer bestaan nie.
Om die heersende onstabiliteit vêrder aan te blaas, het Zuma onlangs aangekondig dat alle blanke werknemers in alle regeringsektore in die staatsdiens oor ‘n tydperk van ses maande afgelê gaan word en dat hulle ook geen spesiale pakkette sal kry nie. Daarna sal hy nog ses maande wag voordat hy twee keer soveel ander mense (swartes) teen die helfte van die salaris gaan aanstel.
Klaarblyklik sal die regering gedurende die ses maande gaping miljoene rand spaar wat gebruik kan word om die begroting vir die instandhouding van infrastrukture te verhoog. (Die toestand waarin infrastrukture nou is, sal triljoene verg!)
Verder is daar ook nog van sy binnekring kornuite wat doelbewus die anargie-koors opjaag met openlike blanke haat uitsprake.
Ons dink hier bv. aan ‘n sogenaamde ‘professor’ Chris Malikane, adviseur van die pas (soveelste) aangestelde nuwe minister van finansies, Malusi Gigaba. Malikane het Suid-Afrikaners gewaarsku om hulle vir die ergste voor te berei as hulle ’n ‘radikale ekonomiese transformasie’ wil hê, en as ons dit nie kry nie,” sê hy “…sal hierdie land in ‘n krisis gestoot word soos met Venezuela en Zimbabwe gebeur het. Indië het dieselfde pyn gehad.
“As ons werklik transformasie wil sien, moet ons ons mense ideologies en polities voorberei en versterk. Ons moet óns mense (die swartes) organiseer (m.a.w. mobiliseer) en opvoed (m.a.w. bewapen). Of het jy gedink om te transformeer, gaan lekker wees?
“Ons benodig ’n twee derde meerderheid om die Grondwet te verander. Indien dit nie gebeur nie, sal ons ’n ander roete moet volg om daar uit te kom — ons sal die wapen opneem…” (Hulle is lankal daarmee besig).
Ter ondersteuning van Malikane het die Minister van Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming, Gugile Nkwinti, óók geëis dat die Grondwet verander moet word sodat grondroof sonder kompensasie uitgevoer kan word. Dit stem ooreen met Jacob Zuma se aankondiging oor ’n nuwe benadering vir “radikale sosio-ekonomiese transformasie”.
Selfs Cyril Ramaphosa, adjunkpresident van die ANC, wat nog altyd beskou is as ’n stem van rede in die ANC en wat buite die AN C groot aansien onder die middelklas, die sakegemeenskap en in die Vakbondwese geniet, het nou skielik ook die ras-tamboer begin slaan.
Hy het begin Mei op ’n ANC-forum van die Saartjie Baartman-streek in Grahamstad gesê grond moet teruggegee word aan sy regmatige eienaars. Daarna het hy ook, net soos Zuma en Malikane, gewaarsku dat ‘radikale ekonomiese transformasie’ nie langer uitgestel kan word nie:
“Ons moet begin met ’n proses van radikale sosio-ekonomiese vryheid,” het hy gesê. “En die rykdom van hierdie land móét gedeel word! … Dit sál gebeur, of sommige mense (die blankes) nou daarvan hou of nie.”
Ook eerwaarde Desmond Tutu het ’n eiertjie te lê oor grondroof. Hy het dit so gestel: “When the white missionaries came to Africa they had the Bible and we had the land. Then they said: ‘Let us pray’. We closed our eyes. When we opened them we had the Bible and they had the land…”
Kookpot van revolusie
Die gebeure by Coligny was net ’n bevestiging dat die kookpot van revolusie se deksel enige dag kan spat. Ons het ook daar vir die eerste keer gesien hoedat geheime ondergrondse magte besig is om irrelevante insidente uit te buit om chaos te skep en die land te destabiliseer
Op Sondagaand 23 April is buitelandse handelaars in die satellietlokasie naby Coligny deur ene Tebele besoek. Hy het hulle gewaarsku dat geweld in Coligny gaan uitbreek, maar omdat dit niks met hulle te doen het nie, sal hulle veilig wees en hul winkels met rus gelaat word, mits hulle net die winkels sluit en ’n lae profiel handhaaf.
Vroeg die volgende oggend het Tebele ook die plaaslike swart skole besoek en is hoofde bewveel om die kinders huis toe te stuur sodat hulle kan deelneem aan ‘’n beplande protesoptog teen die twee blanke boere Pieter Doorewaard en Philip Schutte wat die 16-jarige Matlhomola Moshoeu vermoor het.
Kort daarna ontvang dominee MH Pieters van die NG Kerk ’n oproep van ’n blanke polisieman wat hom waarsku dat ’n massa swart opstandelinge op pad is dorp toe en dat die polisie niks sal kan doen om hulle te keer nie, omrede daar net vyf van hulle aan diens is met geen versterking beskikbaar nie. Die ander polisielede is na die nabygeleë Blydeville en Lichtenburg gestuur om bystand te verleen vir die gewelddadige diensleweringaksies wat daar uitgebreek het.
Hierna volg 24 uur van totale anargie in Coligny. Elke drankwinkel in die dorp is geplunder en verwoes; ook ander winkels en besighede van blankes het deurgeloop; die enigste hotel op die dorp is nie net gestroop nie, maar ses blanke meisies wat daarin vasgekeer was, moes deur die buurt se plaaspatrollie gered word. Drie huise is afgebrand, later nog vier.
Diana Swart, wat die dorp se multi-rassige onder 21-rugbyspan bestuur het en rokke vir swart meisies maak wat op die Coligny Hoërskool se multi-rassige matriekbal mooi wil lyk, vertel dat sy na donker buite haar huis onder ‘n boom gesit en gekyk het hoe skadu-figure geroofde TV-stelle en bierkratte na die lokasie wegdra.
“My seuns wou hê ek moes wegkom, maar ek was nie bang nie. Ek het nooit gedink enigiemand sal my seermaak nie.”
Sy was verkeerd. Toe die son opkom, was haar huis omring deur ’n woedende skare wat haar met messe dreig; hulle het daarna brandstof uit haar voertuig getap, en haar huis afgebrand — met haar geliefde honde binne vasgekeer.
Teen hierdie tyd was ook al die buitelanders in die lokasie se 53 winkels reeds deur plunderaars verwoes en afgebrand, ondanks Tebele se versekering dat dit nie sou gebeur nie.
Een van hulle het later aan die media gesê: “Ons weet ons is nie regtig welkom hier nie, daarom het ons hard probeer om vriende te maak en selfs probeer om hulle taal te praat. Ons gee geskenke aan polisiemanne sodat hulle ons sal beskerm. Ons help mense wat met krediet sukkel, maar toe die plundering begin, het gesinne wat ek goed ken, saam met hul kinders gekom en al my voorraad weggedra,” en toe voeg hy by: “’n Swartman het geen hart nie.”
Skoolkinders het voor die hofgebou waar Doorewaard en Schutte se borgaansoek aangehoor is, rondgedans en gesing: “Die polisie is boewe en die wittes moordenaars!”
Selfs op televisie is daar na Doorewaard en Schutte verwys as “die moordenaars van ’n sestienjarige swart seun.” Hoewel ons almal teen hierdie tyd weet hy het self van die bakkie afgespring en sy nek gebreek.
Coligny was 103 jaar gelede ook in die nuus. Die 1914-Rebellie het eintlik daar begin nadat die Eerste Wêreldoorlog op 4 Augustus uitgebreek het.
Mnr. Boy Mussmann skryf hieroor: “Al die burgers van die Onder-Hartsrivier is vir ’n vergadering opgeroep na Treurfontein (vandag Coligny, sowat 30 km van Lichtenburg af) met “geweer, paard, zadel en toon en zoveel ammunitie en proviand als zij in staat waren te brengen”.
“De Wet, De la Rey en Beyers het besluit hulle hys die Vierkleur en veg vir ’n republiek: Want hulle was nie bereid ‘om onskuldige bloed te vergiet en landpale te verruk nie’.
Genl. De la Rey se plaas was net buite Lichtenburg en sowat 90 kilometer van Rietkuil waar Siener geboer het. Van tyd tot tyd het die genl. sy vriend, kapt. Isak Niewenhuizen gevra om by Siener te gaan verneem of hy intussen weer gesigte gehad het.
En ná een van sy besoeke aan Siener het kapt. Nieuwenhuizen na genl. De la Rey teruggekeer met die nuus dat “Oom Niklaas oor Treurfontein (Coligny) ’n swart wolk sien hang” en toe genl. De la Rey van die kaptein vir verdere uitleg vra, was die antwoord : “Ek weet nie. Siener het net gesê dis donker”.
Generaal De la Rey word 15 September doodgeskiet. Toe maak genl. Smuts ’n toets om te sien of die burgers van Lichtenburg nog soos één man sal rebelleer. Hy kommandeer Isak Claassen met sy manne op. Toe hulle op Coligny kom, staan die trein gereed om hul na Duitswes te vervoer. Op die trein staan ‘volunteers for German West’. Isak sê toe: “Ek is geen Volunteer nie!” En hy en sy manne laat hulle perde afspring van die trein waarmee hul van Lichtenburg na Coligny gekom het. Toe neem genl. Smuts die lojaliste en val Isak se kommando aan.
Saam met die somber tyding dat hy ’n swart wolk oor Coligny sien hang, het Siener ook hierdie boodskap aan genl. Koos de la Rey gestuur: “Ek sien dat onweer al dreigender oor ons land saampak. Binnekort sal die lont ontplof wat die hele land aan die brand sal steek…”
